NC, Bir PC Midir, Yoksa Nedir?

YAKLA▐IK bir y²l ÷nce, ortal²kta NC ad² ilk defa dola■maya ba■lay²nca, ben de konuya kat²l²p bir yaz² yazm²■t²m. NC ad² verilen a≡ bilgisayarlar² o zaman PC'lerin yerine Internet'e ba≡lanmak iτin alternatif, ucuz bilgisayar diye tan²t²lm²■t². Ben bu fikri bulan Oracle'²n genel mⁿdⁿrⁿ Larry Ellison'²n ileriyi g÷remedi≡ini, bu tⁿr yanl²■ hesaplar²n bilgisayar dⁿnyas²nda s²k s²k oldu≡unu anlatm²■t²m. Dedi≡im gibi bunun ⁿzerinden yakla■²k bir y²l geτti ve benim NC konusundaki fikirlerim biraz de≡i■ti. ▌■in ilginτ taraf² o zamanlar τo≡u ki■inin Larry Ellison'² yanl²■ anlad²≡²n² fark ettim, me≡er adamca≡²z²n derdi ba■kaym²■. Ne yalan s÷yleyeyim, ben o zaman Oracle'²n bu konuda ÷ne sⁿrdⁿ≡ⁿ fikirleri okumam²■t²m; benim kayna≡²m bilgisayar dⁿnyas²ndaki dolayl² kaynaklard². Kaynaklar yan²l²nca ben de yan²ld²m. Ama art²k hatam² temizlemenin zaman² geldi geτiyor.

NC ilk τ²kt²≡²nda herkesin Internet'e ba≡lanmakla u≡ra■²yor olmas² san²r²m hepimizi yanl²■ bir noktaya itti. Tam bu s²rada Internet'e ba≡lanmak iτin ucuz bir alet aray²■² vard². Bir k²s²m televizyona ba≡l² bir alet hayal etti, bir k²s²m telefon gibi bir Internet cihaz². Tam bu arada ortaya τ²kan NC, ' PC'lerin pabucunu dama atacak Internet bilgisayar²' gibi sunuldu piyasaya. ▌■in asl² bu kadar basit de≡il tabii ki. San²ld²≡² gibi NC'ler PC'lerin yerini alacak mⁿthi■ bir ke■if falan de≡il, hatta PC bile bir NC! Garip ama gerτek. Mesele ■u: Oracle'²n ortaya koydu≡u a≡ teknolojisi genel bir τok tan²m getiriyor. Bu teknolojinin ad² A≡ Bili■im Mimarisi ya da NCA (Network Computing Architecture). Yani, NC san²ld²≡² gibi bir bilgisayar tⁿrⁿnⁿn ad² de≡il bir standard²n ad². TCP/IP ile τal²■an herhangi bir a≡a ba≡l², ⁿzerinde Netscape Navigator gibi Java dilinde program τal²■t²rabilen bir taray²c², bir de Internet standartlar²nda τal²■an bir e-posta program² iτeren her bilgisayar asl²nda bir NC. Bu yⁿzden Internet'e ba≡lanmakta kullan²lan PC'lerin tⁿmⁿ asl²nda bir NC. Madem PC de bir NC, neden NC diye ayr² bir alet var? Bu sorunun cevab² biraz kar²■²k. Bunun iτin biraz eskiye d÷nelim.

Program yazmak ve τal²■t²rmak iτin aptal terminaller vard² bir zamanlar. Ho■, hala var ama art²k pek moda olmad²≡² iτin ortal²kta g÷rⁿnmⁿyorlar. Bilgi i■lem yat²r²m² yap²l²nca art²k RISC i■lemcili bilgisayarlara ya da PC'lere yat²r²m yap²l²yor. Aptal terminal denen bu nesneleri hat²rlayanlar²n²z vard²r. Bunlar klavyeden girileni ba≡l² oldu≡u bilgisayara ileten, bu bilgisayardan gelenleri de ekran²nda g÷steren aletlerdi. ' Di' li geτmi■ zaman kullan²yorum ama asl²nda bu aletler ana bilgisayarlarla ya da UNIX'le τal²■an yerlerde hala var. Avrupa'n²n, emin de≡ilim ama san²r²m, Amerika'n²n da bilet rezervasyon i■leri bu tⁿr terminallerle yap²l²yor. Terminallerin en iyi taraf², ana bilgisayara ba≡lay²p fi■e takt²n²z m², ' t²k' demeden y²llarca τal²■malar². Ama grafik arabirim falan hak getire. O zamanlar bilgisayar sistemlerinden sorumlu olan sistem y÷neticileri, en gⁿzel y²llar²n² ya■²yorlarm²■ me≡er. Sistem y÷neticileri o zamanlar krald²; oturduklar² sistem odas²ndan her ■eye hakimdiler. Bilen fazla olmad²≡² iτin kar²■t²ran da fazla olmuyor, bⁿtⁿn sistem bir merkezden kolayl²kla y÷netiliyordu. ╟al²■an program da ayn² yerde, veritaban² da, kullan²c² tan²mlar² da hepsi tek merkezde. Sistem y÷neticisi ne isterse o oluyordu.

SAH▌P OLMA MAL▌YET▌
MERKEZ▌ bilgisayarlar²n hantall²≡², bⁿyⁿme zorluklar² ve PC'lerin τekicili≡i k²sa sⁿrede yeni bir fikir ortaya τ²kartt²: PC'leri bir a≡ kurarak birbirine ba≡lamak. Bu s²ralarda istemci/sunucu mimarisi ortaya τ²kt², programlar²n bir b÷lⁿmⁿ sunucu, bir b÷lⁿmⁿ de istemci bilgisayar²nda τal²■maya ba■lad². ╓nceden bilgisayar sistemi maliyetini olu■turan en ÷nemli kalem bilgisayar ve τevre birimlerinin al²m maliyetiydi, bak²m maliyeti o kadar yⁿksek de≡ildi. Sonuτta ortada bir tek bilgisayar τal²■t²≡² iτin sadece onun bak²m², bak²m sorununu τ÷zⁿyordu. Oysa PC'ler ucuz g÷rⁿnseler ve kolay ÷≡renilseler de bⁿyⁿk bir a≡ iτinde ki■isel kullan²mda oldu≡u gibi kolay ve ucuz bir biτimde kullan²lam²yorlar. Ucuz da olsa her PC'ye ayr² ayr² program yⁿklemek, sistem y÷netimini ayr² ayr² yapmak, bilgi i■lem birimlerini τok zorlad². ╟o≡u kullan²c² PC'leri daha iyi bildi≡i iτin sistemin gⁿvenirli≡ini sa≡lamak da ayr² bir sorun haline geldi. Oyun programlar², virⁿsler ve merakl² kullan²c²lar sistem y÷neticisinin kabusu haline geldi. Ara■t²rmalara g÷re bⁿyⁿk bir a≡ ortam²nda tek bir PC'nin ki■i ba■²na sahip olma maliyeti 7000 dolar civar²ndaym²■. Sak²n bu size τok gelmesin. Sadece donan²m² ve yaz²l²m² dⁿ■ⁿnmeyin, bu kalemlerin sat²n alma maliyeti toplam²n sadece %13'ⁿ; a≡ y÷netimi %55, di≡er sistem y÷netimi i■leriyse maliyetin %14'ⁿnⁿ olu■turuyor. Geri kalan²ysa e≡itim, terfi harcamalar². Bⁿtⁿn kalemleri koyunca 7000 dolara ula■²l²yor. Eh, bir tane iτin b÷yleyse, 100 PC'li bir a≡² dⁿ■ⁿnⁿn. ▄lkemizde i■ gⁿcⁿ daha ucuz oldu≡u iτin bu de≡erler belki daha dⁿ■ⁿktⁿr. Ama neresinden bakarsan²z bak²n bu g÷rⁿnmeyen masraflar PC'lerin a≡ ile ba≡land²≡² bilgisayar sistemlerinde as²l maliyeti olu■turuyor. Terminalli sistemlerdeyse kullan²c² ba■²na maliyette %50'ye varan bir kazanτ var. Bu kazanτ, y÷netim maliyetlerinin terminalli sistemler iτin τok az olu■undan kaynaklan²yor. Bir yandan da ■÷yle elinizi vicdan²n²za koyup bir Windows'la τal²■an PC'ye bak²n, bir de metin tabanl² terminallere. (Terminal bulamayan bankalar²n ATM'lerine bakabilir.) Hangisini kullanmak istersiniz? Cevab²n²z² tahmin etmek zor de≡il; grafik, ses, video gibi τokluortam ÷≡eleri iτeren kullan²c² arabirimleri her zaman tercih ediliyor. ▌■te NC, yani a≡ bilgisayar² diye bir tan²m olu■turmalar²n²n nedeni bu. Belli bir i■letim sistemi ya da bir donan²m ortam²na ba≡l² kalmadan, sadece yaz²l²m standartlar² ⁿzerine kurulmu■, grafik kullan²c² arabirimi kullan²lmas²n² ÷ng÷ren bir tan²m. Bu tan²ma uyan bir bilgisayar ister yayg²n, ister yerel bir a≡a ba≡lans²n ayn² programlar² τal²■t²rabiliyor. E≡er NC'niz terminaller gibi sadece bu i■ iτin yap²lm²■ bir bilgisayarsa kullan²c² ba■²na sahip olma maliyeti de τok dⁿ■ⁿyor, sistem y÷neticileri rahatl²yor, daha ne isterler; ' Gel keyfim, gel' .

JAVA, WINDOWS'A RAK▌P M▌?
TEK bir program yaz²p bunu her yerde τal²■t²rmay² kim istemez? Birbiriyle uyumlu geτinen sistemler aras²nda bile ayn² program² τal²■t²r²rken bir sⁿrⁿ sorun oluyor. Java diliyle yaz²lm²■ programlar, donan²m ve i■letim sistemi ba≡²ml² olmad²klar²ndan Java destekleyen bⁿtⁿn sistemler birbirleriyle teorik olarak uyumlu. Yaln²z uyumlulu≡un ancak baz² ÷dⁿnler verilerek gerτekle■ti≡ini unutmamak gerekli. Yani Java ile yazd²≡²n²z bir program²n Windows'da τal²■an bir program kadar h²zl² τal²■aca≡²n² s÷ylemek mⁿmkⁿn de≡il. Yayg²n olarak kullan²lan Word, Excel gibi uygulamalar² aynen Java ile yaz²p kullanmak mⁿmkⁿn g÷rⁿnmⁿyor. Corel'in Java ile yazd²≡² ofis setine bakm²■t²m, PC'deki sⁿrⁿmⁿne g÷re hem τok yava■t², hem de bir τok ÷zellikten yoksundu. ▄stelik donan²m ba≡²ms²z oldu≡u iτin bir Java program² PC'lerde yapmaya al²■²k oldu≡umuz i■leri yapam²yor. ╓te yandan bⁿyⁿk bir kurulu■ta sadece veritaban²na ula■²p bilgi giren ve bilgi alan bir ki■inin ■u anki web taray²c²lar² ve Java'yla yaz²lm²■ programlar² kullanmas² ve bununla yetinmesi mⁿmkⁿn. Bu ■artlarda, yaz²lan programlar τok de≡i■ik ortamlarda τal²■aca≡²ndan, sistemi planlayan keyfi ne isterlerse koyar kullan²c²n²n ÷nⁿne. ▌ster 500 dolarl²k bir NC, ister zaten varolan fakat eskimi■ PC'ler, isterse UNIX i■ istasyonu. Nas²l bir bilgisayar²n konaca≡² karar², o kullan²c²n²n yapt²≡² di≡er i■lere g÷re verilebilir. Yeni geli■mekte olan ⁿτ parτal² (3-tier) istemci sunucu mimarisini de destekleyen Java ortam² bu ÷zellikleriyle bⁿyⁿk kurumlar²n seτimi olaca≡a benziyor. Microsoft ba■²ndan beri Java'y² bir programlama dili olarak destekledi. PC'lerde sahip olma maliyetinin τok yⁿksek oldu≡unu da kabul ediyor. Hatta bunun iτin Windows NT'nin 5.0 sⁿrⁿmⁿnde Zero-Administration-Windows (ZAW, S²f²r Bak²ml² Windows) ad² verilen bir teknolojiyle, kullan²c² bilgisayarlar²n²n sahip olma maliyetini dⁿ■ⁿrmeyi amaτl²yor. Ama konu NC'ler ve Java ortam² olunca akan sular duruyor. Microsoft, Java'n²n bir program τal²■t²rma ortam² olmas²na kesinlikle kar■². E≡er b÷yle olursa ÷zellikle i■ dⁿnyas²ndaki kullan²c² PC'leri sat²■²nda ciddi bir dⁿ■ⁿ■ olacak bu da en fazla Microsoft'u etkileyecek. Windows ve Intel d²■²nda bir standard²n olmas²n² Microsoft'un kabul etmesi mⁿmkⁿn g÷rⁿnmⁿyor. ZAW teknolojisi ve daha basit PC'lerle Microsoft da standard² belirlemeye τal²■²yor. Onlar²n standard² da NetPC. Bildi≡imiz bir PC asl²nda bu NetPC, tek ÷zelli≡i bⁿtⁿn tan²mlar²n² merkezi bir sunucudan almas². B÷ylece sistem y÷netimi maliyeti τok azal²yor, fazla bilen kullan²c²lar²n oray² buray² kar²■t²rarak sorun olmalar² engelleniyor. ▄stⁿne ⁿstlⁿk bu bilgisayarlar bir de Word, Excel gibi uygulamalar² normal bir PC'de oldu≡u gibi τal²■t²rabiliyor.

MERKEZ▌YET╟▌L▌╨▌N ZARARLARI
ORACLE'IN NC'si ya da Microsoft'un NetPC'si ba■ar²l² olur mu bilemiyorum, onu zaman g÷sterecek. Bence Java τal²■t²ran bir NC iτin ■u anda piyasada yer var. Sadece fatura kesip, muhasebe fi■i giren bir kullan²c²n²n ÷nⁿne 32 MB bellekli, Pentium i■lemcili, 1 GB diskli, Windows NT 4.0'la τal²■an bir bilgisayar koyman²n τok anlaml² olmad²≡²n² dⁿ■ⁿnⁿyorum. Di≡er taraftan da Word, Excel, Photoshop gibi uygulamalar² τal²■t²ran kullan²c²lar²n ÷nⁿndeki PC'leri al²p onlara NC vermek τok mant²ks²z. Belki bu durumda da NetPC'ler devreye girecek. NC'leri evde kullanmak bana saτma geliyor. ╟ⁿnkⁿ bu durumda bilgisayar²n²z²n i■e yaramas² iτin tek ■ans²n²z Internet'e ba≡lanmak. Evde τal²■acak b÷yle aletler de olacak belki, ama bunlar kesinlikle Oracle'²n tan²mlad²≡² NC'ler de≡il.

NC ya da NetPC gibi tan²mlar²n² merkezdeki sunucu bilgisayar²ndan alan aletler belki maliyetleri dⁿ■ⁿrecek ama PC'nin getirdi≡i birτok yarar² da g÷tⁿrecek. NC'ler ya da NetPC'ler τal²■t²raca≡²n²z program², hakk²n²z² hukukunuzu a≡ ⁿzerinden al²yor. Size kⁿτⁿcⁿk de olsa bir yer b²rakmadan baz² ' ileri gelenler' kurallar² koyuyor, yani ÷zgⁿrlⁿkleriniz k²s²tlan²yor. PC'lerin bu kadar ba■ar²l² olmalar²n² sadece ucuzluklar²na ve uyumluluklar²na ba≡lamak τok dar bir g÷rⁿ■ olur. PC'ler ayn² zamanda kullan²c²lar²na ÷zgⁿr bir bili■im dⁿnyas² verdikleri iτin ba■ar²l² olmu■tur. Bilgisayar kullan²m²n² seτkinlerin elinden halka indirmi■tir. Herkesin istedi≡i program² τal²■t²rmas², kendi bilgisayar²n² kullanarak mutlu olmas² mⁿmkⁿn olmu■tur. NC'ler geldi≡inde i■ ortamlar²nda oyun oynanamayaca≡²n², b÷ylece i■ gⁿcⁿ kayb²n²n engellenece≡ini dⁿ■ⁿnenler bence insan psikolojisinden anlam²yor. ▌■ ortam²nda oyun oynan²yorsa, bunun nedeni bilgisayarlar de≡ildir ku■kusuz. ▌nsanlar²n ki■isel bilgisayarlar kullanarak yarat²c²l²≡²n² ortaya τ²karma, kendi kendine ÷≡renme ve bilgisayarla τal²■maktan keyif alma ■ans² da maliyetlerle birlikte dⁿ■ⁿyor. Belki NC'yi baz² kullan²c²lar²n ÷nⁿne koyabiliriz, ama NC'nin PC'nin yerini almas²n² dⁿ■ⁿnmek bence τok zor. Neden terminalleri terk edip PC'ler almaya ba■lad²≡²m²z² sak²n unutmay²n.